De magische vinger
Zodra je de twee contactpunten aanraakt gaat de led aan.
Als je de contactpunten loslaat gaat de led weer uit.
Photo by Marie-Michèle Bouchard on Unsplash
Voor dit schakelingetje heb je nodig:
- 2 x BC547C
- 1 x C 100 nF
- 1 x 42 kohm
- 1 x 150 ohm
- 1 x led naar keuze
- Je eigen vel!
Kijk in "van A tot Z" voor:
- Condensator 95
- Gemeenschappelijke emitterschakeling 121
- Led 100
- Transistor 119
Het schema
Transistor T1 is met de collector aangesloten op +5 V via weerstand R1.
De emitter van T1 is aangesloten op de basis van T2. T1 verzorgt dus de basisstroom voor T2. De collector van T2 is via de led en R2 verbonden met de +5 V. De emitter van T2 is aangesloten op 0. Als T2 voldoende basisstroom krijgt, zal hij opengaan en zal de led dus aangaan. T1 heeft geen basisweerstand. In plaats daarvan zitten er twee koperen contactpunten (stukjes koperdraad) vlak bij elkaar.
De onderdelen op een experimenteerbordje.
In de onderste rij zie je van links naar rechts C1, T1, T2 en de led. De weerstanden zul je inmiddels wel herkennen. Alle benodigde verbindingen zijn weer met kleine stukjes koperdraad gemaakt. De kleuren zijn alleen voor de duidelijkheid.
Zo werkt het:
Het is zo dat je huid een klein beetje geleidt, vooral als je erg zweet. Het is namelijk vooral het vocht (en zout) op je huid dat de stroom geleidt. De weerstand van je huid is daarom niet alleen erg hoog, maar ook nogal wisselend. Maar we kunnen er wel gebruik van maken. T1 krijgt via je vinger een kleine basisstroom en gaat een heel klein beetje open. Er gaat een collectorstroom lopen via R1 naar de basis van T2. Die stroom is ongeveer 200 keer zo groot als de basisstroom van T1. T2 krijgt dus een behoorlijk grote basisstroom en zal flink opengaan. Er gaat een flinke collectorstroom lopen en de led zal volledig aangaan bij een huidweerstand van minder dan
8 Mohm.
Je hebt een versterker gebouwd waarmee de hele kleine basisstroom van T1, van 1 microampère, in twee stappen wordt versterkt tot ca 15mA collectorstroom van T2. C1 sluit storende wisselspanningen aan de ingang kort, zodat de led niet spontaan gaat branden. Het oplichten van de led is afhankelijk van de soort led. Kies een led die bij 10mA al goed oplicht en waarvan de voorwaartse verliesspanning niet hoger is dan 2V. In plaats van de led kun je ook een relais plaatsen, zodat je heel andere dingen kunt schakelen.
Je kunt het relais alleen maar uitschakelen door de voedingspanning even los te koppelen door op S1 te drukken.
Je ziet dat in het schema elk onderdeel keurig een nummer krijgt, zodat je altijd weet over welk onderdeel je het hebt.
